Bir sorğu bir çox dilə tərcümə edilə bilər. Hər bir respondent sorğuya öz seçdiyi dildə baxa bilər və bütün tərcümələr yalnız bir sorğuda ehtiva olunduğu üçün bütün nəticələr eyni məlumat bazasına qaytarılır. Sualların hamısını, həmçinin hər bir sorğunun adını və təsvirini də tərcümə edə bilərsiniz.
Bu məqalə sizə sorğu tərcüməsinin nə olduğunu öyrədəcək və sorğu tərcüməsində qarşıya çıxan çətinlikləri və sorğu tərcüməsi üçün nümunəvi təcrübələr haqqında məlumat verəcək.
Sorğu tərcüməsi nədir?
Sorğuların sorğunun aparıldığı regionda danışılan bütün yerli dillərə tərcümə edilməsi prosesi sorğu tərcüməsi adlanır. Tərcümə yüksək keyfiyyətli sorğunun vacib hissəsini təşkil edir.
Natamam və ya səhv tərcümələr təsirin qiymətləndirilməsi qrupu (və ya tədqiqat qrupu) tərəfindən nəzərdə tutulan nüansın itirilməsi ilə nəticələnə və ya ümumiyyətlə sualın mənasına təsir edə bilər. Bu cür tərcümə yaxşı tərtib olunmuş sorğular yaratmaq üçün göstərilən bütün səyləri məhv etmək potensialına malikdir.
Uğurlu bir sorğu marketinq komandası ilə eyni dildə danışa bilən və ya bilməyən hədəf bazara daxil olduqda sorğu tərcümə xidmətlərinə ehtiyac yaranır.
Məsələn, təsəvvür edin ki, ingilis dilində mükəmməl bir sorğu hazırlamısınız, amma hədəf auditoriyanız ispan, hind, fransız, ərəb və ya onlarla başqa dildən hər hansı birində danışır. Xüsusən əgər hədəf istehlakçılarınızla eyni dildə danışmırsınızsa, sorğuları bir çox bölgə üçün tərcümə etmək böyük bir öhdəlikdir,
Sorğu tərcüməsi üçün əsas qaydalar
Tərcüməçi hədəf əhalinin sosial-demoqrafik xüsusiyyətləri, sorğu anketinin idarə olunma üsulu və sorğunun aparıldığı bölgə barədə məlumatlandırılır.
Tərcüməçiyə, tərcümədə hədəf qoymalı olduğu oxu səviyyəsi və hədəf dildə danışanların böyük əksəriyyəti tərəfindən hərtərəfli şəkildə başa düşülə biləcək dildən istifadə etməli olub-olmaması və ya tərcümənin konkret bir region və ya ölkədən olan dil daşıyıcılarının istifadə etdiyi dili əks etdirməli olub-olmaması barədə xüsusi göstərişlər verilir.
Tərcümə etməzdən əvvəl, tərcüməçi tərcümə edilməsi çətin olan elementləri, sözləri və ya anlayışları müəyyənləşdirmək üçün orijinal dildəki sorğu anketini qiymətləndirməlidir.
Peşəkar və ya ixtisaslı tərcüməçilər məxəz dildən ingilis dilinə geri tərcümə edir.
Tərcümə ikidilli rəyçilər (və ya digər peşəkar tərcüməçilər) tərəfindən nəzərdən keçirilir.
Bəzi termin və anlayışlar hədəf dildə ingilis dilindəki ilə eyni və ya oxşar məna daşımadığı üçün, tərcüməçilər tərcümə boyunca bu cür termin və anlayışların tərcüməsində çətinlik çəkə bilər. Bu, həmin termin və ya anlayışların ingilis dilində istifadə məqsədi və ya niyyəti ilə bağlı müzakirələrə səbəb olur.
Sorğuların tərcümə olunmasında qarşıya çıxan çətinliklər
Tərcüməçilər sorğuları tərcümə edərkən bir çox çətinliklərlə qarşılaşmalı olurlar. Sorğuların tərcüməsi zamanı rast gəlinən çətinliklərdən bəzilərini aşağıda təqdim edirik:
1. Konseptual müxtəliflik
Tərcümə məxəz dildən hədəf dilə olunur və bəzən müəyyən bir söz üçün hədəf dildə standart ekvivalent tapmaq çətin olur. Hər söz digər sözlərlə eyni mənanı daşımır. Eyni söz müxtəlif mənanı daşıya və müxtəlif yerlərdə istifadə edildikdə fərqli anlayışa malik ola bilər.
Tərcüməçi, həmçinin kontekst məsələsində də çətinliklərlə qarşılaşmalı olur. Məsələn, valyuta işarəsi rəqəmdən əvvəl və ya sonra, boşluqla və ya boşluqsuz, vergüllə və ya vergülsüz işlənə bilər və s. Məlumatları qiymətləndirməyə və ya birləşdirməyə çalışarkən bu, asanlıqla texnoloji çətinliklərə səbəb ola bilər.
2. Regional və ya mədəni müxtəlifliklər
Tərcümədə mədəni problemlər insanların identikliyini və həyat tərzini çatdırmaqda iki dil arasında meydana gələn uyğunsuzluq nəticəsində yaranır. Tərcüməçilər mücərrəd və ya konkret anlayışları məxəz dildən/mədəniyyətdən (MD/M) hədəf dilə/mədəniyyətə (HD/M) tərcümə etməyə çalışır.
Mədəni eyhamlar hədəf mədəniyyətdəki boşluqlar olduğuna görə, onlar tərcüməçilər üçün çətinliklər yaradır. Bu boşluqlara iki mədəniyyətə məxsus insanların inancları, davranışları, təhsili və adətləri daxildir.
3. Qeyri-adekvat kontekst
Tərcüməçinin məxəz məqalədə nəzərdə tutulan mənanı və mesajı anlamadan bütün tərcümələri icra etməsi olduqca qeyri-adi haldır. Əgər onlar bunu anlamasa, üzərində işlədikləri istənilən məzmunun tərcümə olunmuş versiyası qeyri-dəqiq olacaq.
Burada işlər bir az mürəkkəbləşə bilər. Tərcüməçilər konteksti özləri müəyyənləşdirməli olsaydılar, layihələrin başa çatdırılması sonsuza qədər davam edərdi. Daha pisi isə odur ki, onlar konteksti çox vaxt səhv başa düşərdilər. Bunun səbəbi odur ki, onlar orijinal kontekstdəki jarqonların, arqoların və digər söz və ifadələrin kontekstual mənası barədə çox düşünmək məcburiyyətində olardılar.
Sorğu tərcüməsi prosesi
Sorğu tərcüməsi prosesi boyunca zəruri ehtiyatlılığın qeyri-adekvat olması gecikmələr, çaşqınlıq və səhvlər, eləcə də yanlış məlumatların toplanması ilə nəticələnə bilər. Araşdırma qrupu başa düşməlidir ki, uğurlu və ya düzgün tərcümə müəyyən vaxt tələb edir. Nümunəvi təcrübələr tədqiqat qrupuna ilkin tərcümə üçün ən azı iki həftə, tərcümələrə yenidən baxılması və onların qiymətləndirilməsi üçün isə əlavə iki həftə vaxt təyin etməyi tövsiyə edir ki, bu da sorğu anketinin vaxt cədvəlində qeyd edilməlidir.
Tədqiqatçılar sorğu üzrə müvafiq məlumatları əldə etmək üçün məzmun əsaslı pilot sorğudan tez-tez istifadə edirlər. Sorğunun məzmununu yekunlaşdırdıqdan və razılığa gəldikdən sonra, onlar sorğunu tərcümə etməyə başlaya bilər, tərcümə prosesi aşağıdakı addımlardan ibarətdir:
1. Məxəz dildən hədəf dilə tərcümə (ilkin tərcümə):
Bu, tədqiqat qrupunun dilindən yerli dilə tərcümə deməkdir. Sorğu anketindəki sualların mürəkkəbliyindən asılı olaraq, bu prosedur bir neçə gündən bir neçə həftəyə qədər davam edə bilər.
2. Hədəf dildən məxəz dilə tərcümə (geri tərcümə):
İlkin tərcüməni qəbul etdikdən sonra, tədqiqatçılar yalnız yerli dildəki versiyanı ayrıca bir tərcüməçiyə ötürür və həmin tərcüməçi onu tədqiqat qrupunun dilinə tərcümə edir.
3. Uzlaşdırma:
Orijinal sorğunun geri tərcümə olunmuş sorğu ilə müqayisə edilməsi prosesi uzlaşdırma adlanır. Bu zaman tədqiqatçılar fərqləri müəyyənləşdirməli və onları əhəmiyyətsiz (ifadə səhvləri kimi) və ya əhəmiyyətli (sualın mənasında dəyişiklik kimi) olaraq təsnif etməlidir.
Daha sonra tədqiqat qrupu müəyyən edilmiş fərqləri aradan qaldırmaq və yekun tərcümə ilə bağlı razılığa gəlmək üçün hər iki tərcüməçi ilə görüş təşkil edə bilər. Tədqiqat qrupunun hər hansı bir üzvü bu müzakirə zamanı məzmunla bağlı qaldırılan əsas problemlər barədə hər bir məsələni izləməlidir. Bu, tədqiqat qrupunun yekun ifadələrin orijinal məqsədi dəqiq şəkildə əks etdirdiyini yoxlamaq üçün növbəti addımda həmin ifadələri yerli ekvivalentlərlə müqayisədə müzakirə etməsinə imkan verəcək.
Sorğu tərcüməsi üçün nümunəvi təcrübələr
Sorğu tərcüməsinin bir çox üstünlüyü var. Məsələn, təkcə ingilis dilli müştərilərinizin yox, bütün müştərilərinizin öz rəylərini bildirməsinə imkan yaradaraq müştərilərinizə onların şərtlərinə uyğun olaraq xidmət göstərə bilərsiniz.
Lakin bu üstünlükləri başa düşmək üçün sorğuları yaxşı tərcümə etməlisiniz. Beləliklə, sorğuları tərcümə edərkən əməl etməli olduğunuz bir neçə tövsiyəni sizə təqdim edirik:
1. Formatlaşdırmaya diqqət yetirin:
Sorğu tərcüməsi edərkən, hər hansı formatlaşdırmanın, məsələn, sözlərin böyük hərflərlə yazılmasının hədəf dilinizdə əsas terminləri vurğulamaq üçün ən effektiv yanaşma olub-olmadığını yoxlayın.
2. Geri tərcümə tövsiyə olunur:
Geri tərcümə dedikdə sorğuların ingilis dilinə geri tərcüməsi nəzərdə tutulur və bu proses qrupunuzun hər bir üzvünün eyni fikirdə olduğunu təmin etmək üçün həyata keçirilir.
3. Tərcüməni dil daşıyıcısına təqdim edin:
Peşəkar tərcüməçi xidmətindən istifadə edin və ya yerli qrupun hər hansı bir üzvünün sorğunuzu korrektə etməsini təmin edin. Əgər tərcümə xidmətindən istifadə edirsinizsə, sorğunuz, o cümlədən sorğunun hədəfi, tərcümədə itirilə bilən hər hansı ifadə və ya anlayışın müzakirəsi, sorğu aparıldığı vaxt və üsul, auditoriyanın demoqrafiyası və oxu səviyyəsi, formallıq səviyyəsi və regional dialektlərin tələb olunub-olunmayacağı barədə məlumat təqdim edin.
Nəticə
İstər dünya miqyasında müştəri bazasından rəy axtardıqda, istərsə də qlobal heyətlə sorğu keçirməyə ehtiyacınız olduqda, sorğu tərcüməsi sizə lazım olan məlumatı əldə etmək üçün faydalı vasitə ola bilər.